8.3 Systeemdenken in organisatieperspectief

Waar werk je?

En wat voor werk doe je?

Op deze vragen kan je vast een antwoord geven, maar op de vraag waar is het andere team mee bezig, wordt het antwoord al wat lastiger. 

In de westerse wereld wordt de focus gelegd op specifieke organisatieonderdelen maar mist de focus op de organisatie als geheel. In de veranderende wereld van nu met haar groeiende uitdagingen is deze manier van denken niet meer toereikend. Hierom is de systeembenadering in het leven geroepen, maar wat is deze benadering nou precies? 

Systeemdenken is een benadering van het analyseren en begrijpen van complexe systemen. Bij systeemdenken in organisatieperspectief kan een organisatie worden gezien als een systeem. Een systeem (organisatie) kan gedefinieerd worden als een geheel van samenhangende subsystemen (afdelingen). Systeemdenkers kijken dan ook naar de organisatie als geheel en onderzoeken de dynamiek tussen de verschillende afdelingen. Ze focussen zich niet alleen op incidenten, maar zoeken vooral naar patronen die aan de incidenten ten grondslag liggen. Een optimale oplossingen voor de ene afdelingen kan grote consequenties hebben voor de andere afdeling. Het is daarom belangrijk organisatieproblemen integraal aan te pakken.

Het Ijsbergmodel staat symbool voor het systeemdenken. Slechts een klein deel van de incidenten zijn zichtbaar, net als het topje van de ijsberg. Alles wat zich onder het water bevindt is niet zichtbaar, maar alles onder water bepaalt wel voor een groot deel wat er gebeurt. Het ijsbergmodel helpt bij het analyseren van systemen. Door goed te kijken wat er gebeurt en dit vervolgens te vertalen naar patronen. Dan worden structurele verklaringen geïdentificeerd. Tot slot wordt dit vertaald naar concrete interventies.

Verschil tussen procesdenken en systeemdenken

Proces- en systeemdenken zijn beide benaderingen voor het analyseren en begrijpen van complexe systemen, maar er zijn enkele verschillen tussen de twee.